TRẦN QUANG NGÂN
Mặt Thánh, Mặt Quỷ
Mặt Thánh, Mặt Quỷ
A ha ! Ầm! Một tiếng sấm nổ vang trời. Cơn mưa vừa đổ nặng hạt, đất trời âm u bỗng trở nên quang đãng, trời quang mây tạnh, dân làng nháo nhác ra xem, kẻ lo âu, người suy ngẫm. Chỉ có lão Chư là đi ra đi vào, hớn hở. “A ha ! A ha ta thờ đúng vị rồi; ta thờ đúng vị rồi”.
Đó là hai tảng đá làng Cam bị sét đánh thay hình đổi dạng. Tảng đá hình mặt thánh trở thành mặt quỷ, tảng đá hình mặt quỷ trở thành hình mặt thánh. Còn tảng đá hình thanh gươm đứng ở giữa thì vẫn sừng sững nhô lên, không trầy trụa, tróc trúa chỗ nào.
Câu chuyện dân gian truyền kể lại rằng không biết tự đời xửa, đời xưa, năm não, năm nào, đâu từ cái thuở còn hồng hoang, giữa cánh đồng làng Cam tự nhiên lại mọc lên một khối đá to hình đống rơm khổng lồ. Đến thời hai anh em cùng cha khác mẹ làm tộc trưởng thì hai làng Cam, làng Bưởi nổi lên tranh giành lãnh địa để thả trâu, bò, dê, ngựa. Tranh chấp bằng gậy gộc, dao mác xảy ra hàng ngày khiến tre nứa hai làng tàn rụi. Trai tráng chỉ lo việc đánh nhau gây thương tật, chết chóc… Không làm ăn gì được, dân đâm ra đói khổ. Nạn trộm cắp, cướp giật xảy ra ngày một, không ai ngăn chặn được.
Rồi một hôm, trời đất âm u chuyển mưa, có những vạch sáng chớp ngang đồng. Ầm, ầm, ầm!.. Sét đánh ba cái, bỗng tảng đá rạch ra làm ba, một bên hình mặt thánh, một bên hình mặt quỷ, còn chính giữa hình lưỡi gươm nhọn hoắt, lăm lăm đâm thẳng lên trời. Vài hôm sau, hai vị tộc trưởng ngã bệnh, nóng sốt âm ỉ, trái đậu mọc khắp người. Lương y ngoài làng, trong tổng không ai chữa được, bèn đem hương đèn, cây trái, dê, gà ra tảng đá tế lễ khẩn cầu lạy vái… Họ khỏi bệnh nhưng mỗi người đều phải bị mù chột một con mắt bên trái, mặt mày, da thịt lốm đốm, lỗ chỗ như tổ ong. Dân làng liền được yên ổn.
Từ đó tảng đá trở thành vật thiêng của hai làng và cả vùng. Cũng lạ thay, từ đó cam, quýt, bưởi của hai làng đều sai quả và ngon ngọt. Tiếng lành đồn xa họ thi nhau ra nhặt những cục đá đã vỡ văng ra về đẽo gọt thành tượng để thờ. Vài anh thợ điêu khắc tự phát cũng thi thố đẽo tạc để đổi hàng. Tượng tạc vậy mà đâu ra đó, mặt thánh ra thánh, mặt quỷ ra quỷ. Mặt thánh trông hiền lành, đức độ, bao dung; mặt quỷ hiện nét tham lam, hiểm ác, dục vọng. Đá bên tượng thánh thì tạc thánh, đá bên tượng quỷ thì tạc quỷ, lưỡi gươm lệnh chúa thì chẳng ai thờ. Nhưng thật ra họ chẳng biết thờ vị thần nào cho đúng. Thờ thần mặt thánh thì sợ thần mặt quỷ quấy nhiễu; thờ thần mặt quỷ thì sợ gia đình không an ổn. Mà trong nhà ai lại thờ cả thánh lẫn quỷ! Vậy chi cho bằng cứ ra đó mà lạy, vì đã có lưỡi gươm thiên lệnh ở giữa, phân chia phải trái rạch ròi.Việc lành thì thánh ban, việc giữ thì quỷ phạt, thế thôi. Mà cũng không biết từ đâu có đàn quạ đen thui đen thủi bay đến nhả hạt mọc lên một cây đa to tướng, nay nó đã trở thành cây cổ thụ che mát cả khu vực. Người xưa gọi đó là cấm thiên thạch, ai có việc ốm đau, cầu phúc, cầu tự, cầu lành, cầu may thì ra cấm Thiên thạch cầu xin. Sự cúng bái linh thiêng lâu đời có lúc biến thành thủ tục, nhưng có khi nó cũng bị nhàm chán và lơ đãng nhất là sau những ngày cách mạng đứng lên. “Linh tại ngã, bất linh tại ngã. Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” thế thôi.
Sự im ắng kéo dài khá lâu, có người lại nói: nếu có thần linh quỷ dữ thì đã vặn cổ lão Mạch thuở ấy rồi, lấy đâu để sinh ra thằng Chư khỏe như văm thế kia.
Ma bắt cũng coi mặt người ta, ai chấp chi cái lão sống vô gia cư, chết vô địa táng ấy, quỷ thần bắt nó để được gì mà bắt !
Lão Mạch không biết từ đâu đến làng này. Làm thuê vác mướn ở chợ bến sông, ngày qua ngày chỉ có cái quần cộc với tấm bao tải trên lưng, lúc hết việc, lão tu vài cốc rượu, xỉn xỉn về nằm dưới gốc đa cấm Thiên thạch đánh một giấc.
Một buổi trưa bà cả Đoan đi thăm đồng về ngang, giữa đồng không mông quạnh chẳng thấy ai, bà rón rén ngồi hớ hênh, bị lão Mạch ôm vào trong cấm đằng hiếp. Bà la hét chẳng được, giẫy nẩy cũng chẳng xong. Đến khi sanh thằng Chư, cũng là ngày ký hiệp định Genève thì lão biến đi đâu mất. Nghe đâu thời tiền khởi nghĩa lão ở bên làng Đoài, tham gia đội cải cách đi đập phá các dinh miếu khắp nơi. Lão cũng ở trong đội ám sát, cầm dao bảy đi vung múa lung tung. Rồi đùng một cái lão bị tinh thần hoảng lọan, điên điên, tàng tàng… Lão đi qua chợ bến sông làng Cam làm thuê vác mướn, kiếm sống qua ngày. Nhìn khuôn mặt lầm lì của lão ai cũng ớn sợ.
Đến khi thằng Chư lớn thì bà cả Đoan cũng không còn. Thời còn son sẻ, có chút nhan sắc nhưng bị lỡ, thế thì ở vậy, mãi đến khi chết già. Còn thằng Chư thì tàng tàng, chập chập. Nó không vợ không con, làm nghề đồ tể, đi giết heo giết bò thuê. Trời ạ, gã phàm phu tục tử này chẳng khác nào lão Mạch, suốt ngày cứ lè nhè say xỉn. Hết ăn lòng lợn đến “của nợ” trâu bò. Thiến được bộ nào là gã đem về nhậu tất. Có khi gã tùy hứng đem lên cả bàn thờ thánh quỷ mà thắp nhang lạy. Gã ương ương, ngạnh ngạnh khác người, người ta thờ tượng thánh hoặc quỷ, gọt đẽo thành hình, thành tượng, còn gã thì thờ cả hai. Gã chỉ nhặt hai cục đá ngoài cấm to bằng cái nồi nấu cơm, đặt lên cái khám dựng giữa sân, rồi thắp nhang cúng vái lung tung. Ai hỏi thì gã nói càn “Làm gì biết mặt thánh mặt quỷ ra làm sao mà đẽo, mà tạc. Biết đâu mặt ngoài giống thánh mà mặt trong giống quỷ thì sao; và ngược lại mặt ngoài như quỷ mà trong lòng là thánh thiện cũng nên. Thánh cũng có cái hay của thánh, mà quỷ cũng có cái lộc của quỷ. Ta thờ hết, nhưng thờ ở ngoài sân thôi, còn trong nhà để thờ mẹ. Của ngoài sân thánh, quỷ hưởng không hết thì cô hồn các đẳng đến hưởng; xong đến ta, của ngon mà, ai không thích…”
Mỗi lần cúng vái ba điều bảy chuyện xong là gã mang xuống giữa sân nhậu sỉn lăn kềnh ra nằm ngáy kho kho. Chuyện lão Chư thành chuyện pha trò đến tai mấy thanh tra trên tỉnh về công tác ở làng, họ cười ha hả rồi bảo nhau – “Lão ấy vậy mà biết chơi “ngầu pín đấy” cao lương mỹ vị đấy – tìm đâu ra nhiều”.
- Ở lò thiến mụ Hai Lãm thiếu gì .
- Lão Chư thầu hết rồi
- Bảo lão nhượng lại, cho lão ít tiền và đừng nói với ai.
- Nhưng ai làm ?
- Đem ra quán nhậu Sáu Lê.
- Không được, thiên hạ biết kỳ lắm
- Đến nhà chủ tịch xã.
- Nhà tớ không được, mời đoàn đến nhà chủ tịch nông dân tối nay nhậu luôn
- Ô - kê
- Mà ai làm
- Tôi làm được, xin bảo đảm ngon.
- Đã làm chưa ?
- Nhiều lần rồi. Một người trong đoàn thanh tra nói.
Bữa nhậu tổng kết thịnh soạn được tổ chức ở nhà ông chủ tịch Hội nông dân tập thể
- Ừ ngon
- Mời bác chủ tịch cựu chiến binh. Một anh gắp bỏ cho cụ Lộc
- Món gì lạ thế này, ruột gìa không ra ruột gìa, ruột non không ra ruột non, dồi trường cũng chẳng phải
- Ngầu pín đấy, bác xơi thử, ngon lắm đấy
- Ngầu pín là cái gì ?… một anh nói nhỏ vào tai cụ Lộc.
- Thật hết chỗ nói, các chú ra thằng Chư hết.
- Bố à – Thời bố chưa biết ăn đấy thôi
- Hồi nào đến giờ ai mà ăn vậy chứ. Các chú đã xơi hết lục phủ ngũ tạng, thịt xương nó còn thấy chưa đủ xơi luôn cả ngọc hành, củ tỏi nó nữa …
Cả bàn cười khà khà – Zô zô, trăm phần trăm.
Việc linh ứng quỷ thần im ắng đâu được vài năm ít ai nhắc đến, lũ trẻ ở trong làng thường rủ nhau ra bóng cây đa bày trò chơi. Chiều nào chúng cũng đùa nhau, đuổi bắt trốn tìm leo lên cây, chạy nhảy lung tung. Có lần chúng leo cả lên đầu quỷ thánh, thi nhau đái dỗng xem đứa nào bắn nước xa. Phải chăng nhằm giờ thiêng, nên tối về chim đưa nào đứa nấy sưng phù. Đầu óc mình mẩy chúng nóng rang. Đưa vào trạm xá, bệnh viện đều chữa không khỏi, các nhà bàn nhau ra tảng đá cúng vái van xin. Các ông bố bà mẹ cùng nhau mang lễ vật ra tảng đá tế lễ. Hôm sau thì bệnh lũ trẻ như có giảm xuống. Đã tiểu được nhưng chưa khỏi hẳn, nên lại phải đi nhờ cô đồng Năm. Cô ợ ngáp lên đồng, rồi bảo phải tạc tượng thờ như trước đây mới được! Nhưng tạc tượng nào, mặt thánh hay mặt quỷ ? Cô đồng cứ ậm ừ mãi mà không nói được câu nào…