NINH GIANG THU CÚC
Nữ Lưu Miền Hương Ngự
Nữ Lưu Miền Hương Ngự
 | LỆ KHÁNH Họ tên: Dương Thị Khánh Năm sinh: 1944 Quê quán: Thừa Thiên Huế Hiện ở: 71 đường 3 tháng 2, TP Đà Lạt |
PHẦN TIỂU SỬ VÀ VĂN NGHIỆP
Cô gái Huế có bút hiệu rất là định mệnh - vì vậy mà cả đời chỉ khóc, nước mắt nhiều hơn nụ cười.
Lệ Khánh yêu rất sớm và đến với thơ sớm cũng vì yêu. Thơ đã nói hộ giùm cô một tình yêu không trọn vẹn, không pháo đỏ rượu hồng, không xe cưới kiêu sa.
Dạo đó, những năm thuộc thập niên 60 của thế kỷ XX thi đàn miền Nam Việt Nam xuất hiện một gương mặt nữ với giọng điệu thơ da diết sầu tình qua các tập thơ "Em là gái trời bắt xấu", 5 tập thơ liên tiếp cùng một nhan đề như thế. Một số người đọc đón với niềm cảm thông… xã hội miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ đang trong cảnh chiến tranh loạn lạc, sự chia lìa của đôi lứa yêu thương là nỗi đau chung của cả thế hệ con gái, con trai - tất cả đều chung cảnh ngộ chỉ khác cái là âm thầm chịu đựng hoặc to tiếng giải bày - mà Lệ Khánh là đại diện cho sự giải bày qua ngôn ngữ của thơ ca.
Toàn bộ tác phẩm của Lệ Khánh là một chuỗi diễn ca, trường ca khóc cho một tình yêu, tình yêu ngang trái bẽ bàng, tình yêu đợi chờ vô vọng, tình yêu đơn phương một cõi lẻ loi, bằng một giọng điệu thương thân trách phận qua 148 bài thơ đủ thể loại từ 8 chữ, 7 chữ, 5 chữ, và lục bát, tôi (NGTC) hụt hơi chạy theo chuỗi nam ai bất tận ấy qua 3 tập "Em là gái trời bắt xấu" và "Vòng tay nào cho em" để tìm ý, tứ một ngôn ngữ nào khác ngỏ hầu bớt đơn điệu trong phần giới thiệu và cảm nhận, nhưng đành chào thua với sự chung thủy với một chủ đề sáng tác của nàng thơ Lệ Khánh. Yêu + chờ đợi + nhớ nhung + tuyệt vọng = đau khổ… phải chăng đó là một công thức? Bạn đọc có thể nêu thắc mắc “thơ mà cũng lập công thức như toán học hay sao?” Xin thưa, soạn giả đùa một tí cho bớt sầu thương theo những vần thơ ai oán bi phẫn của nàng thơ đó thôi.
Nguyên quán của nàng thơ Lệ Khánh là Thừa Thiên Huế nhưng để biết cụ thể là chôn nhau cắt rốn chỗ mô trên vùng đất ấy thì Lệ Khánh trả lời tỉnh rụi: "Em không nhớ, chỉ nhớ là có học trường Janne d’Arc mấy năm rồi Mạ đưa em đi khỏi Huế. Trời ơi! Câu trả lời hồn nhiên của Lệ Khánh làm tôi chợt nhớ hai câu thơ của ai đó:
… "Tôi khờ khạo lắm ngây thơ lắm
Chỉ biết yêu thôi chẳng biết gì"
(?)
Phải chăng khi chạm phải bùa yêu, chạm phải độc tình hoa là Lệ Khánh quên hết mọi việc, mọi sự trên đời mà tâm tưởng chỉ dồn hết vào một chữ yêu, bao nhiêu thời gian vàng ngọc nàng sẵn sàng dâng tặng cho tình yêu, cho thơ yêu; vào những năm thuộc thập niên 60 ở miền Nam thì mảng thơ viết về tình ái của tác giả là một bước đột phá trong làng thơ nữ. Nói như vậy không có nghĩa là các nhà thơ nữ dạo đó không làm thơ tình nhưng làm kiểu như Lệ Khánh thì dễ có mấy ai(?). Vì thế mà hiện tượng thơ tình Lệ Khánh được giới mày râu là những vị đang "giã nhà đeo bức chiến bào" vui mừng đón nhận; xúc động trong niềm hạnh phúc bởi như thấy bóng dáng mình trong từng câu từng chữ của nhà thơ, không ít người đặt mình vào nhân vật, vào nguyên mẫu, vào đối tượng trong thơ Lệ Khánh, đã có những bài thơ đáp họa, những hồi âm tự nhận mình là người trong cuộc từ "nơi gió cát" gửi về làm soạn giả liên tưởng đến ẩn số T.T.Kh., Nguyễn Bính, Thâm Tâm… Nói như vậy chúng tôi không có ý đánh đồng T.T.Kh. với Lệ Khánh, bởi hai sự kiện, hai hoàn cảnh lịch sử xã hội hoàn toàn khác nhau. Nhân vật của T.T.Kh. là nghệ sĩ, nhân vật của Lệ Khánh là chiến sĩ
T.T.Kh. chỉ có "Bài thơ thứ nhất", "Hai sắc hoa ti gôn", "Bài thơ đan áo", "Bài thơ cuối cùng" và mai danh ẩn tích đã làm náo động cả thi đàn Việt Nam từ 1937 đến giờ vẫn còn âm ỉ. Còn Lệ Khánh có tên có tuổi, tài sản văn chương là 7 tác phẩm chính, bên tám lạng bên cả ký, bên hiện hữu, bên mơ hồ bóng chim tăm cá, chỉ giống nhau ở những chữ, những câu làm nao lòng người đọc. Thế thôi!
Sóng gió nào rồi cũng qua đi và trở lại bình yên, biển chỉ còn lăn tăn sóng gợn, người con gái trời bắt xấu thuở thanh xuân giờ đã sắp ở ngưỡng thất tuần chi tuế đang sống bình yên với con cháu ở thành phố ngàn hoa, người phụ nữ làm thơ tự đánh giá bản thân mình là cô gái trời bắt xấu chỉ là cách nói hờn dỗi với tình quân, với cuộc đời, hay nói theo cách nói của người Nam bộ là "nói dzậy mà không phải dzậy. A ha!
TÁC PHẨM CỦA LỆ KHÁNH
- Em là gái trời bắt xấu (xuất bản từ 1962 - 1967 - 5 tập)
- Vòng tay nào cho em (1966)
- Nói với người yêu (1967)
PHẦN THƠ TIÊU BIỂU CỦA LỆ KHÁNH
TÂM TÌNH GỞI CHỊ
Em đi giữa phố người đông
Mà nghe chết cả cõi lòng chị ơi!
Đắng cay em nếm đủ rồi
Mặn chua?... Ừ nhỉ, vành môi hoen màu!
Đời em còn có gì đâu
Yêu thương cũng chết từ lâu… để buồn
Đêm dài viết mãi thơ suông
Dối lòng bảo đó tân hôn cuối mùa
Chị ơi chua chát cho chưa
Còn bao đêm khóc mới vừa trời cao?
Chị thương em chị bao lâu
Để em thôi viết những câu thơ buồn
Nơi này em chị cô đơn
Phương kia chị có gửi hồn về đây?
Đời nghệ sĩ lắm đắng cay
Chị ơi! Thương chị đêm ngày biết không?
Một tuần thư chị mấy lần
Sao em vẫn ngỡ nhạt dần nhớ thương?
Mắt em lệ kết chuỗi buồn
Lần tay đếm mấy sầu vương trên đầu
Và hình như tóc bạc màu
Và hình như cả mắt nâu úa rồi
Đâu còn chi nữa, chị ơi
Đau thương từ dạo tuổi đời còn thơ
… …
Chừ vành tay lạnh thôi chờ ái ân
Em không hờn giận cố nhân
Cũng không toan tính một lần sang ngang.
MỘT ĐỜI TÀI HOA
Phù thế đã nhiều duyên nghiệp quá
Lệ lòng mong cạn chốn am không
Cửa Thiền một đóng duyên trần dứt
Quên hết người quen chốn bụi hồng
(J.LEIBA)
Bây giờ vẫn chuyện đắng cay
"Chữ tài liền với chữ tai một vần"
Nên em muốn trả ái ân
Và chôn chết chuyện đường trần đa đoan
Cửa Thiền cũng muốn quan san
Để xong một kiếp đò ngang cho rồi
Nhưng mà ai oán chị ơi
Bao nhiêu khổ vẫn một đời tài hoa
Tháng năm nghe nước mắt nhòa
Đến cô đơn với xót xa ngậm ngùi
Em thề không oán những người
Tạo đau đớn giữa cuộc đời cho em
Thế gian… ai trọn ước nguyền
Nên em muốn gửi Cửa Thiền chị ơi
Chốn am không, lánh bụi đời
Những mong nước mắt chôn vùi… từ đây
Nhưng mà vẫn chuyện đắng cay
"Chữ tài liền với chữ tai một vần"
Nên còn vướng mãi ái ân
Đời tài hoa đó, mấy lần dở dang?
Vâng, em chịu kiếp đa đoan
Trọn đời sẽ gẩy bản đàn trái ngang.