Những Ngã Rẽ Triết Sử
Ôi!
Sống giữa đời
Tôi đã thấy rất nhiều ngã rẽ
Ngã rẽ của những con sông
Nó chia cắt làng mạc, núi đồi
Nhưng lại đem đến hoa màu,
Tươi nhuận ruộng vườn
Cùng cỏ cây xanh mướt!
Ngã rẽ của những con đường
Cho kẻ du hành vạn lý
Đeo mang hoài bão, tư lương
Nghiệp toại, danh thành!
Ôi!
Có những ngã rẽ
Từ lịch sử ngàn năm
Như Phật giáo
Từ Ấn Độ
Vượt Bắc Himalaya
Qua hằng trăm tiểu quốc
Đến Mãn Châu, Mông Cổ
Nhật Bản, Trung Quốc, Triều Tiên...
Có những ngã rẽ xuôi Nam
Đến Đảo Quốc Tích Lan
Rồi lên thuyền viễn du
Sang Thái Lan, Miến Điện...
Đấy là những ngã rẽ
Đại hùng, vô úy
Của gót chân khất sĩ, sa môn
Của những tỳ-khưu chân đất, đầu trần
Dẵm lửa, dẵm gai
Mang thông điệp trí tuệ, từ bi
Cho nhân sinh khổ nạn
Cho u tối, mê si
Những ngọn đèn xán lạn...
Ôi!
Tôi đã chảy nước mắt
Trên những trang sử dặm trình
Khi có vị tỳ-khưu xẻ thịt giấu kinh
Có vị tỳ-khưu bị quỷ người lóc thịt
Có những sa-môn
Uống nước tiểu mình
Khi đi qua sa mạc
Một cọng cỏ vàng không có để cầm hơi
Có những sa-môn tuổi trẻ
Chết đuối giữa biển khơi
Có kẻ đói, đói... đến mắt vàng
Nhưng nội lực tâm linh
Như đốm sao bùng cháy!
Họ đã chiến đấu với bản năng
Với hằng ngàn tai ương, hoạn nạn
Mà tâm vẫn mỉm cười
Dịu dàng
Tinh khiết
Như hoa tuyết đầu non...
Ôi!
Tôi muốn ví
Như Khất Sĩ Việt Nam
Cũng là một ngã rẽ
Khi tạo cho mình một đặc thù phong cách
Chẳng phải Bắc, chẳng phải Nam
Nhưng đều là con Phật đó thôi!
Từ phố thị, thôn quê
Cho đến những làng bản xa xôi
Những tịnh xá, những liêu am
Những thiền đường, tăng viện
Lấy chữ Giác làm tên
Đi qua thế gian vô minh, tà kiến
Bén rễ sâu
Vùng sỏi đá hoang vu
Thấp thoáng mảnh vàng y
Như mảnh trăng buổi sơ thu
Làm mát mẻ nhân sinh
Mát mẻ cho những tộc người
Đói đức tin, đói phước!
Ôi!
Tôi yêu những ngã rẽ
Mà đâm chồi nẩy lộc
Những ngã rẽ
Từ điêu tàn, đổ nát
Mà dựng xây từ ái, nhân văn
Những ngã rẽ
Từ trong tâm thức trở trăn
Biến bế tắc, hoài nghi
Thành đức tin trong sáng
Những ngã rẽ
Bước ra từ kiêu căng, ngã mạn
Thành khiêm nhu, nhu thuận, hiền hòa
Đã biết sống đời vô ngã, vị tha...
Ôi!
Cuộc đời nầy
Thật là vô lượng vô biên ngã rẽ
Có ai đứng giữa ngã ba
Không lựa chọn bao giờ?
Một sát-na tư duy
Đã trăm bến, nghìn bờ
Và ai đứng lại được
Giữa nghịch lưu chảy xiết
Dòng sông tử sinh
Dòng sông thức tri, cảm giác
Dòng sông giáo kinh
Tông hệ, tông môn
Một hơi thở thôi
Là nghiệp mệnh không còn
Thì nói chi
Chuyện chia phân kỳ thị
Tôi yêu những ngã rẽ
Vì yêu thương chân lý
Yêu thương thế gian
Khổ đế đã ngàn muôn
Trong tất cả những ngã rẽ
Tôi sợ nhất là ngã rẽ tâm hồn
Nó xẻ cắt trái tim
Nó ly cách đạo nghĩa
Nó chia biệt tình người
Dẫu đức Phật có hiện thân
Cũng bó tay cứu độ!
Ôi!
Những ngã rẽ
Với bài toán tâm linh
Còn bỏ lửng dấu than triết sử!