ĐÀO NGUYÊN
Mặt và Trái
Cứ để nguyên kỉ niệm như một đống tro tàn, đừng khơi lại, vì khi buơi móc kiếm tìm trong đống tro nguội lạnh ấy sẽ thấy bao nhiêu điều…
Thường dân gian hay nói câu: Củi săng một bè, củi tre một bọn. Tầng lớp nhà giàu họ quan hệ thân thiện với nhau, hạng củi tre thì cùng gộp lại, tầng nào, hạng nấy chuyện rõ như ban ngày.
Nhưng cũng có một vài cặp ngược lại tầng lớp, áo gấm chơi thân với áo thô. Thân thành chí cốt, từ chỗ thân tình ấy mà chị bạn tôi mới ngửa mặt than trời: còn biết lễ độ… Trời ơi !
Chị Sáu Nhỏ bề ngoài nói cười vui vẻ xuề xoài, biết thương người khốn khó, có lẽ cái thuở hàn vi của chị đã trải nên dễ cảm thông, trong xóm, chị thân với chị Út Sự nghèo đến nỗi chó cũng giống chủ, đói khổ ốm nhom, chó với người hom hem thấy tội, tuổi chị Út Sự nhỏ hơn chị Sáu năm tuổi, mà nhìn tưởng như bà chị hai của chị Sáu nhỏ.
Có lẽ cái khổ đáng thương ấy đánh động vào tâm của chị Sáu Nhỏ, nên chị Sáu Nhỏ mới thương và thường giúp chị Út Sự. Từ chỗ ấy họ thương và thân nhau lắm. Hô đâu có đó, việc lớn việc nhỏ trong nhà chị Sáu Nhỏ đều nhờ chị Út Sự giúp, thay thuê người ngoài trả tiền, thì thuê chị Út Sự cũng vậy.
Một ngày… Chị Sáu Nhỏ đi vắng, thuê chị Út Sự đến lau chùi nhà cửa. Một hai ngày sau… chị Sáu Nhỏ hô mất chiếc nhẫn vàng hai chỉ.
Ai? Ai vô trồng khoai đất này? Chị Sáu nhỏ mới nói xa nói gần và bắt đầu đi rêu rao nhân vật nổi cộm là chị Út Sự.
Chị Út Sự nghe nghi nan mình mới đến nhà chị Sáu Nhỏ hỏi cặn kẽ phân minh. Nhưng chị Sáu Nhỏ xua tay đuổi thẳng:
- Ra khỏi nhà tao, cơm dư tao nuôi Chó, Chó không phản…
Đuổi như đuổi tà, chị Út Sự lủi thủi ra về. Nước mắt hai hàng… Đã vậy về nhà bị Chồng chửi:
- Nhục chưa ? Tui nói với bà: -Gối rơm ôm phận gối rơm đi, Giờ bà nói ai nghe đây?
Vài người bày: -Làm đơn thưa làng đi, thưa cái tội làm nhục, mạ lỵ danh dự!
Vừa tức vừa xấu hổ, chị Út Sự nhờ người làm đơn, đâm đơn kiện chị Sáu Nhỏ.
Làng mở cuộc họp khá tế nhị chỉ có vợ chồng chị Sáu Nhỏ và vợ chồng chị Út Sự, thôn trưởng Tuyên bố cuộc họp:
- Tôi nhận đơn, vụ việc người mất của, người không nhận lấy, hai chị người bảo có , người nói không tôi không biết xử như thế nào đây… thôi… thì… Thôn trưởng còn… cà lăm chưa dứt câu. Chồng chị Sáu Nhỏ đập tay lên bàn quát:
- Chín rõ là mười chớ lị! Ai vô? Ai lấy? Chẳng lẽ chiếc nhẫn có cánh mà bay à?
Không kém nhịn, chồng chị Út Sự giơ lên nắm đấm:
- Ê mày! Bắt đuợc tay mới vay được cánh nghen, vợ chồng tao tuy nghèo nhưng sống vinh, không sống nhục, không có ăn hỏi xin, chớ ko làm trò tồi nhen mạy, hay mày lấy trộm mầy cho con đĩ xóm Gò, đổ tiếng ác cho vợ tao mậy?
Bị xỏ vào tim đen, chồng chị Sáu Nhỏ nhảy dựng lên:
- Tao mất nhẫn, tao nói nhẫn mày không được nói chuyện khác nhen mạy, mày mà nói thêm tao xé tọet miệng mày. Hai bên thiếu điều giao tranh động thủ. Thôn Trưởng thấy mình đứng thừa lên tiếng nạt:
- Ủa? Hai người làm rần rần tui ko xử nữa, mấy người tự xử đi. Còn xử không được làm gì đó làm, nè đơn từ của mấy người đó đem lên xã họ xử.
Sự việc sau này, chiếc nhẫn có cánh bay lên xóm Gò thiệt. Bay vô nhà bà goá kia. Chẳng ai biết nếu việc này không vỡ lỡ. Chị bà goá kia được lời chiếc nhẫn, bán có xí đỉnh tiền rủng rỉnh đi đánh tứ sắc khoe mẽ: - Của ảnh tặng đó chị…
Người ác cũng có người thiện, chính con dâu chị Sáu Nhỏ thì thầm vào tai chị Út Sự: - Con nói Thím nghe, chiếc nhẫn Ba con ổng lấy cho bà mèo ổng, má con điều tra biết rồi, mà con nói Thím nghe, Thím đừng có nói con, má con mà nghe được, con ko sống nổi trong nhà chồng con đó.
Nghe được những lời từ cửa miệng người nhà chị Sáu Nhỏ, chị Út Sự mừng quá chị khóc rống lên, giải thoát bao nỗi hàm oan. Anh chồng Út Sự đang làm vườn nghe tiếng khóc hụ hụ mất hồn chạy vô, hấp tấp hỏi:
- Chuyện gì? Chuyện gì?
Chị Út Sự cười còn mếu:
- Có rồi! Có rồi!
Chồng Út Sự gắt:
- Cái gì có? Có cái gì?
Nhớ trực lời dặn, chị Út Sự ghé tai chồng thì thầm, nghe xong, anh Chồng chị Út Sự trừng mắt nhìn chị vợ:
- Dị mà cũng khóc! Tui tá hỏa tưởng bà khóc Cha tui chết chớ ! Sẵn đang đà thắng mừng, chồng Út Sự chửi lớn:
- Tiên cha mày! Thằng mê con đĩ Gò, vợ chồng mày qua đây mà lạy vợ chồng tao bớ… làng xóm ơi, dị mà lâu nay vợ chồng tôi mang nỗi nhục nè… Trời!
Đúng là hụt cơm nghi đứa đói, mất của nghi đứa nghèo. Với lại thói đời cho ta ngẫm câu nói này:
- Nghèo làm bạn với giàu, mượn tiền lần thứ nhất vui vẻ cho mượn, giúp đỡ, mượn tiền lần hai, cả nể cho mượn, nhưng nếu mượn lần thứ ba cắt đứt mất hẳn tình bằng hữu.
Chuyện người bạn tôi hôm nay nghe thật đau đớn lòng!