“MỘT BỮA CƠM CHIỀU”,
Một Truyện Ngắn Hiện Thực Xã Hội Sinh Động
 

Đọc “Một Bữa Cơm Chiều” - truyện ngắn gần đây của Tiểu Nguyệt (Vừa được XB hán đầu tháng 8,2017 NHà XB Hội Nhà Văn), tôi nhận ra Tác giả đã “chọn” một “cách viết” hơi khác với những truyện ngắn mà tôi đã được đọc trong tác phẩm “Khúc Hát Yêu Thương” đã xuất bản trứơc đây (Tháng 4.2017 – nhà XB Hồng Đức): Giong văn trong truyện không mượt mà giàu cảm xúc, nhưng lại giản dị, chơn phác đến “đơn điệu”! 
Với một đề tài không mấy “hấp dẫn” (và khô khan) như vậy, cách viết tưởng đơn điệu ấy, lại là những nét vẽ phác chân thực sinh động nhất về một thời kỳ gian khổ dã đi qua cuộc đời của nhiều người...Tôi nghĩ, đây là một ưu diểm từ sự nhạy cảm khéo léo, từ kinh nghiệm được trau dồi của Tác giả khi viết một truyện ngắn được cho là quá “khô” (và tầm thường) như vậy!
Bữa cơm ở gia đình chị Sen chiều hôm ấy rất đặc biệt bởi “Cái giò heo bao lần chị trả giá định mua nhưng lúc nào kiểm lại cũng thiếu tiền cả” đã được thực hiện. Chị Sen đã nói với chồng - anh Khiêm ”Sự kiện gì đâu - chị khẽ cười, lâu rồi không cho con ăn miếng thịt nào, hôm nay cả nhà ăn một bữa thôi. Chị liếc nhìn chồng - thiên hạ ngày nào cũng thịt cá thừa mứa, con mình …”. Chị đã nghĩ đơn giản “ có cái giò heo bồi dưỡng cho cả nhà, lâu quá rồi chỉ toàn rau mắm không hà.”, và niềm vui đã dâng lên tràn ngập trong lòng. Chị đã “ vừa nấu cơm vừa hát, xem bộ điệu cho rất vui vẻ, tươi tắn..”. Rồi “Chị thoăn thoắt ra sau vườn chọn trái đu đủ vừa to vừa mới chín hườm, hầm chung với soong giò đang sôi. Đu đủ chín sẽ làm cho nồi giò bốc hương thơm hơn, và nước thì ngọt ngon hấp dẫn. Chị vừa tưởng tượng đến hương vị của nồi giò, vừa nghĩ đến con. Hai đứa con trai lớn của chị đang đi học chắc cũng sắp về - nhớ đến con, chị cảm thấy thương chúng quá; cả năm mấy lần có được miếng thịt vào bụng đâu?”
Từng ý nghĩ, lời nói và việc làm của chị Sen tuy tầm thường là vây, đơn giản là vậy, nhưng sao tôi cảm thấy thương mến, kính trọng chị biết bao. Xin mời đọc một đoạn “trò chuyện” giữa mấy mẹ con chi Sen:
“Viễn - con trai lớn của chị ôm cặp vừa vào nhà, đã khịt khịt mũi:
-A! Mùi gì thơm vậy má?
Linh - con gái út của chị Sen, cười - trả lời anh.
-Thịt heo chớ mùi gì mà hỏi ông? 
Viễn cười ha hả:
-Trời! Bữa nay nhà mình sang vậy, má? Đã à nhen!
Chị Sen nhìn con trai - nét mặt phấn khởi:
-Con cất cặp đi tắm rửa thay đồ chuẩn bị ăn cơm, lâu lâu cho tụi con ăn sang một bữa. Còn thằng Vũ đâu, không về chung à?
Chị Sen nói chưa hết câu thì nghe tiếng Vũ ngoài sân:
-Con về rồi đây - thoắt một cái Vũ đã tới bên mẹ, Vũ hít hà - thơm quá! Má con là nhất nhà! Vũ cười sung sướng”.
Bữa cơm chiều đã được dọn ra giữa sàn hiên nhà thoáng mát. Vợ chồng chị Sen và ba con “ngồi quay quần bên mâm cơm chiều trông vui vẻ khác thường”. 
Bữa cơm đã bắt đầu “Chị thoáng nhìn Khiêm với nụ cười hạnh phúc, rồi bới cơm vào chén cho các con - chị cười:
-Nào, mời anh, mời các con. Ăn đi, ngon lắm đấy...”
Nếu không có chuyện gì xảy ra bất ngờ, thì bữa cơm sẽ đi qua trong tiếng cười vui ấm áp; nhưng “một ký giò chặt ra có là bao, mỗi người một miếng là đã thấy cạn nồi rồi. Thường ngày, anh luôn nhịn miếng ngon cho con; nhưng hôm nay, anh có vẻ như không chú ý đến việc ăn uống của con. Chị Sen không nghe thấy anh nhắc nhở, hay gắp thức ăn bỏ vào chén cho Vũ, cho Linh nữa. Từ đầu bữa cơm, Khiêm vui vẻ ăn, rất thoải mái. Gần cuối bữa, anh ngần ngại liếc nhìn tô giò còn một khoanh cuối cùng, vẻ phân vân, do dự. Nhưng rồi - anh đưa đũa định gắp cục thịt cuối cùng cho mình”.
Ngay lúc anh Khiêm định gắp cục thịt giò cuối cùng còn lại trong tô cho mình, thì “Vũ nhanh tay lấy đũa chận lại và gắp cục thịt bỏ vào chén chị Sen. Anh Khiêm đỏ mặt:
- Ba cũng nghĩ như con - anh gượng cười, Má con từ đầu đến giờ chưa ăn được miếng thịt nào… 
Khuôn mặt anh như dài thêm ra, nụ cười thoáng hiện, mà nước mắt như muốn long lanh. Vũ nhìn Ba lo lắng:
-Con xin lỗi Ba! Con cũng biết nãy giờ Má chưa ăn cục thịt nào”.
Và bữa cơm chiều đã đi qua khi “Mặt trăng vừa nhô lên, ánh sáng mát dịu, vàng óng ả chan xuống hàng tre trước ngõ, lung linh cả sân vườn.”
Theo tôi, đây là “bữa cơm chiều” không chỉ xảy ra trong gia dình chị Sen anh Khiêm, mà có thể đã xảy ra cho nhiều gia đình trong thời bao cấp. hay buổi giao thời khó khổ…Với giọng văn sắc gọn, kiệm lời, (và có vẻ dửng dưng) nhưng qua sự “miêu tả” lạnh lùng ấy, người đọc có thể sẽ nghe thấy tiếng thở dài của chị Sen, hay những giọt nước mắt âm thàm sau đó của anh Khiêm và các con….

Quê nhà, tháng 8.2017