MANG VIÊN LONG
"QUÊ NHÀ" Trong Thơ Võ Chân Cửu
Tạp bút
Thứ Bảy, 21 tháng 12, 2013
"QUÊ NHÀ" Trong Thơ Võ Chân Cửu
Tạp bút
Thứ Bảy, 21 tháng 12, 2013
QUÊ NHÀ là một đề tài lớn mà có lẽ người nghệ sĩ nào cũng luôn mong ước được giải bày qua tác phẩm của mình, để hy vọng chia sẻ cùng tất cả những xúc cảm, tư duy, cùng bao khát vọng trong đời về nơi chốn đã cưu mang, chở che, đùm bọc mình qua bao tháng năm hiện hữu ở cõi tạm lắm nỗi gian truân, cũng như nhiều duyên hạnh ngộ đa đoan nầy…
Thi phẩm “Ngọn Gió” của nhà thơ Võ Chân Cửu (Nhà xuất bản Văn Học - tháng 8 năm 2011), có thể xem là tuyển tập thơ của anh, gồm nhiều tập thơ được giới thiệu trước đó, (từ thập niên 1970-1980, cho đến năm 2011). Hơn 150 bài thơ được tuyển chọn trong “Ngọn Gió”, cũng có thể là “ngọn gió” mới tiêu biểu cho dòng thơ Võ Chân Cửu mà trong hơn 40 năm anh đã miệt mài gắn bó với Thi Ca!
Từ những hình ảnh cụ thể, gần gũi như hiên nhà, khỏang vườn, ao sen, sân gạch, bóng tre, con đường, bãi biển (…) của một “quê nhà” chôn nhau cắt rún, Võ Chân Cửu đã có một chốn “quê nhà riêng”, bàng bạc, mênh mang, như bao trùm khắp đất trời tha hương từ thuở:
“Cố hương đèo nối ba truông
Đón ma họp chợ bán buôn rộn ràng
Xưa theo chân mẹ về làng
Chỉ nghe gió thổi cát vàng mênh mông
Bây giờ xanh ngát hư không
Trưa nằm nhắc chuyện viễn vông nhớ nhà
Làng xưa vắng bóng người qua
Nồi trôi phố chợ lòng ta ngậm ngùi”
(Phố Chợ)
Đón ma họp chợ bán buôn rộn ràng
Xưa theo chân mẹ về làng
Chỉ nghe gió thổi cát vàng mênh mông
Bây giờ xanh ngát hư không
Trưa nằm nhắc chuyện viễn vông nhớ nhà
Làng xưa vắng bóng người qua
Nồi trôi phố chợ lòng ta ngậm ngùi”
(Phố Chợ)
Quê nhà trong thơ Võ Chân Cửu đã được chuyển hóa qua bao cuộc thăng trầm, qua bao niềm nhớ thương hiu quạnh; nên đọc thơ anh chúng ta dễ đồng cảm, dễ có niềm cảm thông sâu sắc, bởi chính đó cũng là một chốn “quê nhà chung”:
“Mặt trời đã khuất non tây
Nghìn con nhạn lại bơi đầy trong không
Theo luồng khói phủ xa trông
Chốn quê quán cũ mây lồng bóng mây”
(Chốn Cũ)
Nghìn con nhạn lại bơi đầy trong không
Theo luồng khói phủ xa trông
Chốn quê quán cũ mây lồng bóng mây”
(Chốn Cũ)
Một chốn “quê nhà” rất mờ ảo, rất dịu vợi, mà cũng vô cùng da diết yêu thương: “chốn quê quán cũ mây lồng bóng mây”. Quê nhà trong thơ Võ Chân Cửu tuy gần, mà cũng rất xa với nỗi bất trắc, gian truân dường như bao trùm đất trời từ dạo:
“Mười năm âm khí nó theo ta
Chia cắt lòng nhau nát cửa nhà
Một sớm bên sông dừng gót lữ
Lòng – Quê thanh tịnh giọt sương sa”
Lòng – Quê)
Chia cắt lòng nhau nát cửa nhà
Một sớm bên sông dừng gót lữ
Lòng – Quê thanh tịnh giọt sương sa”
Lòng – Quê)
Chìm nổi giữa chốn “quê nhà” thê lương, hiu hắt – nhà thơ luôn cảm thấy một nỗi “cô quạnh” thường trực bên đời:
“Lạnh tanh nhà lộng gió
Cú kêu ngoài hàng tre
Sương tan mờ dấu cỏ
Người đêm nay không về”
(Cô Quạnh)
Cú kêu ngoài hàng tre
Sương tan mờ dấu cỏ
Người đêm nay không về”
(Cô Quạnh)
Bài thơ có tựa “Quê Nhà” dài 36 đoạn, gồm 148 câu thơ ngũ ngôn có thể nói đến đây, từ một “quê nhà cụ thể”, dòng thơ đã chuyển hóa thành chốn “quê nhà chung”; và sau cùng, đã đạt đến chân lý “quê nhà là tất cả”:
“Ta thấy từ vạn cổ
Ta đi từ bến mê
Mang một linh hồn nhỏ
Vô minh đưa lối về
Trăng sao giăng mờ tỏ
Trên mặt đất u sầu
Nhà ai còn bỏ ngỏ
Tiếng buồn bay đêm thâu
(…) Ta nghe lòng giục giã
Trong khuya vắng canh gà
Mười năm theo mây nổi
Ta đánh mất quê nhà(…)”
Ta đi từ bến mê
Mang một linh hồn nhỏ
Vô minh đưa lối về
Trăng sao giăng mờ tỏ
Trên mặt đất u sầu
Nhà ai còn bỏ ngỏ
Tiếng buồn bay đêm thâu
(…) Ta nghe lòng giục giã
Trong khuya vắng canh gà
Mười năm theo mây nổi
Ta đánh mất quê nhà(…)”
Đánh mất quê nhà, là đánh mất tất cả, bởi quê nhà là nơi chốn của kỷ niệm, của tình thương yêu, của hiện tai và tương lai đời người. Đó phải chăng là một nỗi bất hạnh lớn lao nhất của một đời người? Của một đời thơ? Kết thúc bài thơ dài 148 câu từ nhiều nỗi niềm sương gió, nhà thơ đã viết:
“(…) Vầng trăng soi hư không
Chốn nào ta trở lai
Bước chân ngoài mênh mông
Nghe thấy đời xa mãi
Mây bay từ thiên cổ
Cùng nhau trời đất tan
Ta một linh hồn nhỏ
Vơ vẩn miền Đại Hoang”
Chốn nào ta trở lai
Bước chân ngoài mênh mông
Nghe thấy đời xa mãi
Mây bay từ thiên cổ
Cùng nhau trời đất tan
Ta một linh hồn nhỏ
Vơ vẩn miền Đại Hoang”
Và cho đến hôm nay, những “bước chân ngoài mênh mông” ấy vẫn đang còn mãi tiếp bước vào “miền Đại Hoang” của tháng năm dong ruổi còn lại của đời người…
Quê nhà, tháng 12 năm 2013