NGUYỄN ÂU HỒNG

Hai Bài Thơ TA VỀ

Nhiều năm trước, khi đọc bài thơ TA VỀ của Tô Thùy Yên, tôi đã ngẫu hứng ghi vào sổ tay mấy dòng cảm nhận:
Tôi muốn trải lòng cùng vô hạn  
Cảm ơn anh, cảm tạ trời xanh 
Chỉ sợ hồn tôi đây hữu hạn 
 Đành không thấu được hết thơ anh!

Nhiều năm sau, khi đọc bài thơ ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG, tôi phải dừng lại nhiều lần, ngồi nhìn ra cửa sổ, nước mắt nửa muốn buông rơi nửa muốn ngưng đọng, rồi mở máy gõ như điên như khùng vì bị một sự thúc giục mãnh liệt không cưỡng lại được. Tôi cứ gõ, tưởng là đi tới, chừng đọc lại mới hay mình quay lui, lùi lại tìm bài TA VỀ để có bạn đồng hành:

Ta về như tứ thơ xiêu tán  
Trong cõi hoang đường trắng lãng quên  
Nhà cũ mừng còn nguyên mái, vách 
Nhện giăng, khói ám, mối xông tràn.
(Ta Về - Tô Thùy Yên)

Tình cảnh của Lê Văn Trung còn hẩm hiu hơn:
Ta về ghé lại căn nhà cũ 
Ngõ vắng, dây bìm chen lối vào 
Nền gạch xám khô, tường mốc thẫm 
Cây khế tàn bông rụng đớn đau
Cánh cửa mười năm còn để mở                                                                                                                             

Đìu hiu như mỏi cuộc mong chờ 
Ta bước ngại ngần, xiêu bóng đổ 
Run run thềm tối nhện giăng mờ.
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)  

                                                                                                    
Cả hai cùng thấy mình như bóng chim:
Ta về như bóng chim qua trễ 
Cho vội vàng thêm gió cuối mùa 
Ai đứng trông vời mây nước đó 
Ngàn năm râu tóc bạc phơ phơ. 
(Ta Về - Tô Thùy Yên)
Ta về như cánh chim bay lạc 
Đậu xuống vườn xưa lạnh tiếng kêu 
Ai bắt đời chim quên giọng hát 
 Lời chim rịn máu đỏ mây chiều.
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê văn Trung)

Cùng như vượn cổ sơ, như vượn lẻ đầu non:
Vĩnh biệt ta-mười-năm chết dấp 
Chốn rừng thiêng im tiếng nghìn thu   
Mười năm mặt sạm soi khe nước   
Ta hóa thân thành vượn cổ sơ. 
(Ta Về - Tô Thùy Yên)
Thôi chẳng còn gì, xin gửi lại                                                                 
Ta như con vượn lẻ đầu non                                                                 
Gửi xuống trần gian cơn hú dại                                             
Tiếng kêu vang lạnh cuối phương ngàn. 
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)

Có chuyện này, theo như anh Đinh Thành Tiên kể, dò lan suốt mười ba năm vắng chủ, chỉ sống lắt lay, năm anh từ trại tù cải tạo về, hoa bỗng bừng nở:
Ta về cúi mái đầu sương điểm                           
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời                                             
Cảm ơn hoa đã vì ta nở                                                       
Thế giới vui từ nỗi lẻ loi.
(Ta Về - Tô Thùy Yên)

 

Lê Văn Trung cũng có nói đến nhành lan, nhưng là lan úa, ở phân khúc   hai.                                                                                                                                                                                        Máu xương nào cũng máu xương thôi:
Ta về như hạt sương trên cỏ                                                                 
Kết tụ sầu nhân thế chuyển dời                                                             
Bé bỏng cũng thì sinh, dị, diệt                                                       
Tội tình chi lắm nữa người ơi. 
(Ta Về - Tô Tùy Yên)
Ta về như lá khô vừa rụng                                                                       
Thương nhớ màu xanh buổi thiếu thời                                               
Ai ném đời ta qua biển sóng                                                                   
Máu xương nào cũng máu xương thôi.
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)

Cả hai cùng thấy mình như bóng ma:
Ta về như bóng ma hờn tủi                                                                     
Lục lại trần gian kiếm chính mình 
Ta nhặt mà thương từng phế liệu                                                 
Như từng hài cốt sắp vô danh. 
(Ta Về - Tô Thùy Yên)
Bóng ta đổ xuống bên hiên vắng                                                               
Như bóng ma về khóc đớn đau                                                     
Thôi hãy vì nhau mà gắng đợi                                                                                                                                        

 Một ngày thăm thẳm của mai sau. 
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)

Khi về, cùng dừng bên cánh cửa, nhưng mỗi người mỗi cảnh:

Ta gọi thời gian sau cánh cửa                                                                 
Nỗi mừng giàn giụa mắt ai sâu                                                               
Ta nghe như máu ân tình chảy                                                       
Tự kiếp xưa nào tưởng lạc nhau
Ta về dẫu phải đi chân đất   
Khắp thế gian này để gặp em                             
Đau khổ riêng gì nơi gió cát   
Thềm nhà bụi chuối thức thâu đêm.
 (Ta Về - Tô Thùy Yên)

Tới đây Lê Văn Trung dường như tách ra, úa vàng, quặn lòng vì lạc mất đời nhau:
 

Ta về tay níu hoài khung cửa                             
Gọi xót xa từng nỗi nhớ quên              
Gọi những lòng đau không trở lại  
Gọi những tình xuân đã úa vàng.
Ta gọi mà không thành tiếng gọi                                                    
Lời ta chìm nghẹn ở trong lòng                            
(Ai cướp đời ta cả tiếng nói)   
Ta về đây vườn trống nhà không.
Muốn hỏi mà nghe lòng se quặn                        
Bạn bè, thân quyến, vợ con đâu?                                          
Cơn gió độc nào xô đuổi tới    
Trăm năm đành lạc mất đời nhau.
Em giạt về đâu? Cơn bão dữ               
Có biết ta rã cuộc kiếm tìm
Ai đã biến ta thành kẻ lạ    
Giữa trái tim người rỉ máu đen.
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)

Tuy tình cảnh có khác nhau nhưng cả hai cùng mơ một giấc mơ về một ngày mai yên bình:

Ta về khai giải bùa thiêng yểm                                                                 
Thức dậy đi nào, gỗ đá ơi                                                                     
Hãy kể lại mười năm chuyện cũ   
Một lần kể lại để rồi thôi.
Tưởng tượng nhà nhà đang mở cửa
Làng ta ngựa đá đã qua sông                                                 
Người đi như cá theo con nước     
Trống ngũ liên nôn nả gióng mừng.
Ta về như lá rơi về cội                         
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay                               
Chút rượu hồng đây xin rưới xuống   
Giải oan cho cuộc biển dâu này.
(Ta Về - Tô Thùy Yên)
Thôi hãy vì nhau xin gắng đợi                 
Dù đời ta cuối bãi đầu ghềnh                           
Sẽ có ngày bên gian nhà cũ   
Ta ngồi kể chuyện dưới sao đêm.
Ong bướm xôn xao mừng lễ cưới               
Chúc phúc ta nên đời vợ chồng                                         
Ta hôn lên mắt ngời khát vọng       
Quên chuyện mười năm cũ nát lòng.
Thôi hãy vì nhau mà giữ lại                             
Chút tàn tro: bí tích nhiệm mầu                                                         
Một mai dựng lại thiên đường mới                           
Trời đất muôn loài thương mến nhau.
(Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương - Lê Văn Trung)

Với TA VỀ, Tô Thùy Yên như cánh hạc vàng bay lướt qua trần gian:

Ta về như hạc vàng thương nhớ                                                         
Một thủa trần gian bay lướt qua                                                  
Ta tiếc đời ta sao hữu hạn 
Đành không trải hết được lòng ta.

Với ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG, Lê Văn Trung không lướt qua trần gian, thi sĩ từ đâu ở cuối chân trời bay về cam chịu thống khổ và đợi chờ:

Rồi cõi lòng em sẽ bừng nở                                                                    
Một màu hoa rất đỗi dị thường                                                           
Cánh cửa đời ta còn để mở  
Đợi chờ đến cuối cuộc tang thương.
 

Nếu Lê Văn Trung dừng lại ở đây thì dù có bạo gan cách mấy, tôi cũng không dám có ý nghĩ đem gán vào đầu đề bài thơ hai chữ TA VỀ. Nhưng ông đã đi tiếp:

Ta về tay níu hoài khung cửa 
Gọi xót xa từng nỗi nhớ quên   
 …
Ta về tay níu niềm hoang phế 
Thương vách tường rêu lạnh nỗi niềm  
…
Ta về tay níu nhành lan úa 
Thương tóc đêm rằm lộng phấn hương      
…
Ta về tay níu lòng hư ảo                                                                       
Hụt giữa bờ đau giấc mộng người  
Hụt giữa đời nhau quá ngậm ngùi.
Ta về? Ta níu ta! Một bóng                                                       
Nghe gió oan khiên thổi buốt lòng   
Đời nhau? Còn chỉ từng con sóng  
mãi về đâu những tiếc thương.

Có vẻ như ông bị thúc giục phải đi tiếp, ông nhồi liên tục năm khổ thơ khởi đầu bằng hai chữ TA VỀ. Ông nả pháo cấp tập không chút thương xót. Ông xô người đọc vào cuồng phong bão tố không chút nương tay. Hụt hơi ư? Cho hụt hơi chết luôn: Hụt giữa bờ đau giấc mộng người, hụt giữa trăm năm mùa trăng vỡ, hụt giữa đời nhau quá ngậm ngùi. Đời nhau ư? Đời nhau? Còn chỉ từng con sóng, vỗ mãi về đâu những tiếc thương.
Bản thân tôi cũng bị buộc phải viết tiếp. Mà nào có viết gì đâu? Chẳng qua chỉ là một chút mánh khóe để mời bạn đọc đến với thơ Lê Văn Trung. Chỉ ghé qua rồi đi, rồi lang thang, có dính chút gì trên tà áo, có vướng chút gì trên tóc mây, có quặn lòng không nào ai biết, trời đất rộng tình nào ai hay! Chỉ cần ghé qua rồi đi, bỏ mặc ông ở đó một mình mà ĐỢI CHỜ ĐẾN CUỐI CUỘC TANG THƯƠNG! Ông bị bệnh tim, nhưng đã qua khỏi. Trước kia cũng như bây giờ, ông và thơ như giọt sương rơi đọng trên đầu ngọn cỏ, lấp lánh trong buổi sớm mai rồi khi nắng lên, một phần bốc hơi theo gió thổi mà tan vào mây khói quê nhà, phần còn lại tan chảy theo lá cỏ mà ngấm vào đất mẹ, ngấm vào lòng xứ sở. Đầm huyết lệ! Ngời khát vọng!
3-2018
Nguyễn Âu Hồng