NGUYỄN NGỌC DANH
Sự Chung Tình Của Loài Ngỗng Canada
Sự Chung Tình Của Loài Ngỗng Canada
Là người thích nhiếp ảnh thíên nhiên, chim và thú vật hoang dã Tôi thường chụp loài Ngỗng Canada trong mùa di trú của các loài chim, đặc biệt loài chim nước: vịt trời, ngỗng tuyết, thiên nga, hạc sand hill crane va vài loại khác. Nhưng ngỗng Canada tôi chụp nhiều nhất. Vì chúng qúa đông và tương đồi giạn dĩ, dẽ gần hơn các loài khác .
Trong mục hình ảnh và Video trên trang HBG, Tôi có khá nhiều hình và có 02 video về loài ngỗng này. Bài viết chỉ có một, nhưng quá tổng quát. Vế chuyên biệt hầu như chưa có. Trong bài viết naỳ tôi cố gắng ghi thêm lên đây những chi tiết mới học hòi được . Lý do nữa, giới thiệu với qúy độc gỉa quốc nội chưa quen và chưa có dịp tìm hiếu về chúng..
Ngỗng Canada thuộc loài chim nước, được phân loại vào loài ngỗng thiên nga. Chúng có tiếng kêu khá ồn ào với chiếc cổ tương đối khá dài, nhưng không bằng so với ngỗng nhà (ngổng nuôi tại gai và nông trại để lấy thịt) và thiên nga (trắng, đen). Trên mình, cánh phủ lớp lông màu xám nâu. Phần dưới bụng lông trắng xám. Đăc biệt loài ngỗng này dễ nhận diện bởi chiếc cổ màu đen tuyền, một lớp lông trắng toát phủ hai bên má, nhưng không qúa đầu và phần mắt, Trông khá đẹp. Thân hình , chân, tưong đối cân đối hơn ngỗng nhà, và thiên nga. Chúng là loài chim di chuyển thành bày hình chữ "V". trong mùa di trú. bay ở độ cao 3,280f .và đường bay dài.có khi tới 3-4 ngàn miles. Chúng có thể bay suốt đêm trong mùa thiên di, cánh sãi dài từ 50-71 inches (1.2-2.2m). Cân nặng từ 7- 12 lbs (3- 6 kg)
Mùa di trú hay thiên di, vào mùa Thu, chúng từ các vùng lạnh Canada, Washington States, hoặc có thể từ Alaska bay về phương Nam để trốn lạnh về mùa Đông. Những nơi tạm trú là những đồng ruộng trồng ngô ( bắp), lúa mì, lúa mạch, luá ta đã qua mùa thu hoạch. Ao hồ có nhiều cá loài tôm cá, các loại bò sát nhò, côn trùng. Viêc di trú của loài chim và môt vài loài hoang dã khác là một đặc tính bí hiểm mà những nhà khoa học ngày nay cũng chưa tìm hiều nổi. Chúng vừa đi trốn lạnh vừa kiếm ăn từng baỳ có thể tới vài ngàn con. Chính vì thế đây cũng là thời gian nước Mỹ cho săn bắn các loài ngỗng , vịt trời để giảm bới số lượng. Có một vài tiểu bang như Texas còn cho săn bắn loài chim hạc lông xám (sandhill crane) có mào đỏ trên đỉnh đầu.. Người đi săn bắt buộc phải mua giấy phép cho từng loài. Trong đó chỉ định số lượng được phép bắn, bắt bao nhiêu con một ngày, một tháng hay mùa. Bắn, bắt quá giới hạn sẽ bị phạt rất nặng. Mùa thiên di hay là mùa chim di trú (bird migrantion season). kể từ nửa tháng Chín năm trước tới tháng Ba năm sau. Nước Mỹ và các nước Tây phương họ hoàn toàn kiểm soát việc săn bắn các thù hoang dã, chim. bắt cá các loài thuỷ sản. Bắt cá bằng lưới chỉ được phép bắt ngoài biển khơi. Sông, hồ, suối chỉ được câu bằng cần, không được thả lưới hay giăng những dây câu không quá hai lưỡi . Cua sò, ốc, hến, chem chép cũng hạn chế bao nhiêu con cho một người mỗi lần. Riêng loài cua, chỉ được bắt con đực và đúng kích thước (cỡ lớn được chính quyền ấn định). Chính vỉ việc kiểm soát nghiêm ngặt như thế , tôm, cua cá, các loại thú vật hoang dã, chim chóc không bị tuyệt giống, mà càng ngày càng nhiều. Nông nghiệp, chăn nuôi và săn bắt không còn là những gì người dân muốn làm cũng được, đánh bắt vô tội vạ. Chính đó là yếu tố quan trọng gìn giữ tài nguyên quốc gia được phong phú. Đi vài chính đề về Canada Geese. Có người đặc câu hỏi; Tại sao không là Canadian Geese. Bởi vì chúng sống nhiều ở Canada, nhưng không phải hoàn toàn thuộc tài sản Canada {Canadien Gees or goose (số ít) }.
Mấy năm gần đây vì lớn tuỏi, thị giác kém, nên tôi không được phép lái xe. Muốn đi chụp hình xa, phải nhờ con hay các bạn đồng sở thích. Do đó để giải quyết lòng đam mên nhiếp ảnh, tôi chỉ cón một cách đi bộ chung quanh vùng, xa được bao nhiếu có thể. Con đường ấy chính là con đê quanh rạch nước Franklin Creek, chay quanh khu dân cư. Rạch thông tới con sông nhánh chảỵ vào sông chính Sacramento River. Sông Sacramento chảy theo hướng Tây Nam xuyên qua vùng đồng bằng San Joaquin rộng lớn tới tận vùng San Francisco Bay Area (San Franisco) . Đây là vùng đồng bằng hay có thể gọi vùng thung lũng quan trọng của ngành nông nghiệp California và toàn nước Mỹ
Rất may khu dân cư tôi ở thuộc vùng cận kề với các cánh đồng chăn nuôi, các đồn điền (orchard - plantation) trồng nhiều lọai rau, cây trái: nho, almond( hạnh đào) cherry, mân, lựu, cà chua..v..v. Con rạch khá lớn, nên bờ đê cũng khá rộng, cao, bằng nhựa đường kiên cố sạch sẽ. Con đường chỉ dành cho ngươi dân đi bách bộ vì sức khoẻ cấm tất cả các loại xe, ngoại trừ xe đạp. Vì xe đạp ở xứ Mỹ không phải lài loại dùng trong việc chuyên chở, chỉ dùng cho thể thao, du ngoạn. Con kênh đầy nước vaò mùa mưa, Thu-Đông nhưng khô cạn vaò mủa nóng (Hè). Chính tại đây cho tôi những tấm hình về bốn mùa trong năm gởi đăng trên trang thông tin văn học HBG. Chinh nhờ con kênh naỳ, tôi vô tình khám phá ra chuyện khá lý thù về loài ngỗng Canada.
Ngỗng Canada thuộc loaì chim nước,di trú vào mùa Thư Đông như đã nói trên, Nhưng cuộc sống đầy bí ẩn của chúng được các nhà điểu học nghiên cửu tỷ mỷ, và cho chúng ta những con số và lối sống khá thú vị,
Đời sống loài ngỗng Canad lâu nhất là 25 năm (25 tuổi). Chúng chọn bạn tình khi được hai ha ba năm.. Viêc chọn lưạ bạn tình này có tính cách vĩnh viễn, Như thế có nghĩa là cuộc sống của chúng chỉ một vợ, một chồng ( monagamy) cho tới khi chết. Sự thuỷ chung đó, con đực luôn chăm sóc cho con cái ( vợ) và đàn con cháu của nó. Bài học này tôi học đựơc sau một lần cố gằng chụp bầy ngỗng khoảng sáu con trên con kênh Franklin Creek. Chúng tranh dành nhau khu vực kiếm sống. Tiếng kêu qụac quạc inh ỏi vang xa một vùng tương đối rộng. Tôi tự nói : Đây là dịp khá may cho mình chụp loài ngỗng này ở khoảng cách gần trong vùng hoang dã. Trong khung cảnh tranh giành khu vực kiếm ăn hôm đó, tôi chụp khá nhiều hinh và đã làm một Video về loài Ngỗng Canada đăng trên muc Video trang web Hai Bờ Giấy (HBG) . Mời độc giả vào trang haibogiay.net mục Video xem để biết thêm chi tiết)
Vài ngaỳ sau đó cũng tại con kênh này, và một vài nơi xa hơn. Cặp ngỗng cứ kiếm ăn bên nhau. Con chồng to hơn, thỉnh thoảng kêu lên thật lớn báo cho vợ biết sự nguy hiếm hay những tiếng kêu gợị tình cục cục khàn khàn. Chúng luôn kiếm ăn, bơi lội bên nhau không rời. Tôi cố gắng tiến gần khi có thể. Khi thấy không an toàn, chúng di chuyển xa hơn trên cỏ hay dưới vũng nước, mục đích tạo khoảng cách an toàn. So với những lần đi chụp chúng tại các khu vực rộng lớn, không dễ gì tôi tiến lại gần như ở đây. Đó chính vấn đề luật lệ bảo vệ của ngành bảo tồn cuộc sống hoang dã của khu vực. Lệnh cấm này thỉnh thoảng được thông báo bởi các tấm bảng nơi du khách hay các nhà nhiếp ảnh như tôi thường tới, Mục đích đem sự an toàn, tránh lây lan bệnh tật cho người dân và cũng là cách bảo vệ cảnh quang thiên nhiên cho khu vực, đem niềm vui cho lượng du khánh vãng lai hàng năm
Trời tại Sacramento vào tháng Mười Một, Mười Hai -Giêng- Hai nhiều mưa và khá lạnh. Sự liều lĩnh của tôi cũng chỉ đến đó. Và cũng như tại các nơi khác, tôi phải tuân theo luật lệ dù ở đây không có các bảng nghiêm cầm hay bảo vệ. Tôi tự thấy không thể tự tiên tiến xa và sâu hơn. Thời gian sau đó, tôi thấy vợ chồng ngỗng, không con cái, không bày đàn xuất hiên tại các vùng nước quen thuộc. Chuyện xảy ra thường ngày như thế tôi xem đó là việc bình thường với loài chim khi kiếm ăn chỗ naý, chỗ kia. Cho tới buổi sáng các ngày 26-27-28 tháng Ba năm 2021. Trên vùng nước sắp cạn, trơ ra nhiều cỏ dai chi chít. Tôi thấy chỉ có một con ngỗng âm thần, không náo động. việc kiếm ăn như mổ vài cọng cỏ chỉ lấy lệ. Nó đứng, hoặc đi dăm ba bước lại nằm xuồng. Trên vũng nước, cũng chỉ nằm một chỗ. Dáng dấp âm thần, chán nản, mệt mỏi. Qua hình dáng cho tôi biết nó không phải mắc bệnh. Về nhà kiếm sánh, vào Google tìm kiếm thông tin. Và tôi đã tìm ra nguyên nhân.
Khoảng hơn tháng nay, tôi thường nghe tiếng súng săn vịt, ngỗng trời vang vọng về khu đi bộ tôi thường đi hàng ngày. Tiếng súng shotgun từ những cách đồng kế cận. Thỉnh thoảng súng nổ liên hồi năm baỷ tiếng rồi im bặt. Khoảng một giờ hay nửa tiếng lại vang lên. Tôi sực nhớ lại những lần xem video mùa săn vịt, ngỗng trời của người Mỹ. Họ dùng loại còi bắt chước tiếng vịt, ngỗng kêu khi thấy chúng còn bay trên cao ngoài xa. Phía dưới các khoảng ruộng hay ao hồ là những con vịt, ngỗng dã, mục đích dụ chúng lại. Khi lọt vào tầm bắn, bất chợt năm ba người nhô lên khỏi hầm hay các lều trú ngụy trang, chỉa súng vào bấy vịt, ngỗng bắn liên tục. Những con vật bị đạn rớt xuống. Các con khác hoảng hồn bay tán loạn tứ phía, không còn theo thứ tự bầy đàn như khi trước. Những con chim bị đạn, rớt xuống đất sẽ có những con chó chạy ra tha vào cho chủ.
Cặp vợ chồng ngỗng của tôi cả một tháng vui vẻ, hạnh phúc bên nhau. Mấy ngày qua rất có thể chúng là nạn nhân của các cuộc săn bắn khi đi kiếm ăn nơi các cánh đồng lân cận. Người chồng hay vợ có thể đã chết trong những cuộc xả súng của thợ săn cách nay mấy ngaỳ hay một tuần. Cả tuần nay, chỉ còn lại một con ngỗng trơ trọi, thờ thẩn, biếng ăn và cũng không đi chuyển nơi khác. Có lẽ nó cứ quanh quẩn ngay chỗ cũ chờ bạn tình trở lại. Nó đâu biết bạn tình của nó bị bắn chết do các thợ săn tại các khu vực gần đó. Nếu đúng như thế, nó sẽ là con ngỗng goá bụa bơ vơ cho tới chết. Vì loài ngỗng Canada sẽ không khi nào có bạn tình mới, khi kẻ chung tình được nó chọn đã chết vì bất cứ lý do nào.
Ngổng Canada và thiên nga là loài chim nước, suối đời chỉ một vợ một chồng. Ngôn ngữ khoa học gọi là Monogamy hay pairing for life. Chúng sẽ trở về nơi được sinh ra, trưởng thành kết hợp vợ chồng. rồi sẽ chết cô đơn một minh ở đó, khi bạn tình đã chết bởi bất cứ lý do nào.
Sáng ngày 29, tôi đi bộ sớm hơn, với mục đích xem con ngỗng còn ở đó hay đã đi chỗ khác? Tới vũng nước nhỏ còn sót lại, chỉ có vài con vịt trời kiếm ăn. không thấy bóng dáng con ngỗng đâu, đi thêm khoảng vài trăm thước. Kìa con ngỗng nằm một mình cô đơn trên đồng cỏ. Nó không kêu, không đùa giỡn, không tung tăng bơi lội như mọi khi. Tôi cố gắng tiến lại thật gần có thể. Con ngỗng hình như không còn sợ tôi nữa. Nó vẫn nằm im bất động. Bất chợ chân tôi dẫm lên một nhánh cây khô. tiếng kên rắc rắc khô khan làm nó giật mình. Con ngỗng đứng lên, đi khoảng mười bước, lại nằm xuống. Tôi tự nghĩ, mình nên tôn trọng sự riêng tư của nó. .Trở lại con đường đi bộ, đi thẳng về nhà, ngồi viết thêm những dòng cảm nghĩ của một người đã chứng kiến thế nào là sự lẻ loi, buồn sầu khi mất người yêu. Nếu tôi là một thợ săn, sau khi chứng kiến và nhìn thấy sự việc này, tôi tự hứa với lòng mình sẽ không khi nào cầm súng đi săn nữa. Bỗng dưng miệng tôi lẩm bẩm bài thánh ca : Đâu có tình yêu thương- ở đó có Đức Chúa Trời.... Rồi lại lang bang qua câu kệ của nhà Phật : Quăng dao đồ tể sẽ thành Phật.
California Mar 30/2021
Ngọc Danh
* Hình ảnh trong bài viết được chụp bởi tác giả, taỉ Franklin Creek, Ekl Grove, CA
* Mời vào haibogiay,net mục video xem để biết thêm sinh hoạt của loài ngỗng Canada