NINH GIANG THU CÚC
Tết Ngày Ấy
Tết Ngày Ấy
Bao lâu rồi cứ vào những ngày năm cùng tháng tận trên đất khách quê người, những đứa con xa xứ lại quay quắt nhớ về quê mẹ, nhớ về một thuở “sen ngó đào tơ” tập tành đóng vai người nội trợ với những công việc nữ công gia chánh để trổ tài khéo tay hay làm với họ hàng gia tộc trong những ngày tết đến xuân về…
Ngày ấy, hẳn không ai trong chúng ta không trải qua cái tâm trạng hồi hộp chờ mong và bận rộn với muôn ngàn công việc.
Ngày ấy, cứ từ sau rằm tháng Chạp, khi chị em chúng tôi đã làm xong mứt và các loại bánh khô (măng, mận, bó, sen tán, phục linh, đậu xanh) là mợ tôi ngồi chia bánh mứt thành từng phần cộng thêm hương trầm do tiệm Hồng phúc ở đường Phan Bội Châu sản xuất mà mợ đã đặt mua từ tháng trước. Những phần quà ấy là lễ vật mà tôi là “con bé” có bổn phận mang đi biếu (ở Huế còn gọi là đi kỉnh) các từ đường của bên nội và bên ngoại gọi là chút lòng thành dâng lên tổ tiên ôn mệ trong ba ngày tết để tỏ niềm hiếu kính của lớp lớp cháu con.
Với tuổi 16, tôi bỗng thấy mình như lớn lên và quan trọng chi lạ khi đứng khoanh tay thưa trình những lời mợ dặn với các bác, chú, o, dì. Tới nhà mô, tôi cũng nhận được những cái vuốt tóc thương yêu của các bà bác, bà mợ, bà dì với những lời khen:
- Con mau lớn hỉ, rứa là thím Ấm khỏe rồi, lo mà học hành đi nghe con…
Cứ thế, mỗi buổi chiều tôi đi đến 2, 3 nhà bà con và phải mất 15 buổi chiều như vậy mới xong công việc lễ nghĩa ấy. Tôi có máu đi lang thang cho nên rất thú vị với loại “công tác đặc biệt” này, nếu không thì dễ gì được phép ra khỏi nhà ngoại trừ giờ đi học.
Mợ tôi thường dạy con gái bằng một câu ví von tổng hợp:
Con gái đi cúi mặt xuống đất, về cất mặt lên trời, ăn tại phủ, ngủ tại công đường, ngoài giờ học là kim chỉ vá may, chớ con gái mà cứ đi xồng xộng ngoài đường là đồ hư.
Thú thiệt tôi có đầy ắp cái máu đi “xồng xộng”, cho nên cứ mong những dịp kỵ giỗ, lễ, tết để được đi xồng xộng hợp pháp. Bởi hồi ấy, tôi được cái mau mồm mau miệng nhất nhà, cái gì động chạm đến “ngoại giao” trừ tôi chẳng ai ham.
Tôi chúa ăn gian thì giờ, cứ làm thật nhanh những việc được giao xong là chạy đến nhà mấy đứa bạn cùng một tạng để “giao đầu dúm mỏ” lên kế hoạch cho một cuộc đi rong…
Cứ tưởng tượng trời tháng Chạp ở Huế với những chiều giáp Tết lạnh se sắt và mưa chỉ lay phay, năm đứa chúng tôi trong nhóm “ngũ quỷ” đứa nào túi áo măng-tô cũng đầy ắp bắp rang và mỗi đứa một chiếc hộp dẹp hình chữ nhật màu đỏ (hộp thuốc lá ba con mèo) hầu như là vật bất ly thân của bất cứ đứa học trò nào thuở ấy, trong đó đựng tất cả cái tủn mủn cần thiết, tất nhiên là phải có mất đồng bạc. Chúng tôi lên chùa Thiên Mụ dựng xe dưới hai cây phượng bên bến đá, rồi nhảy từng bậc cấp và leo lên cầu thang chui vào gác chuông ngồi nhá bắp rang và bàn sôi nổi chương trình mấy ngày nghỉ tết. Chơi chán chê chúng tôi “hạ sơn” vào quán bánh bèo của o Lạc dưới chân chùa, mỗi đứa kêu một dĩa bánh vừa ăn vừa húp nước mắm xì xụp, vừa hít hà và mắt môi đỏ lựng bởi ngoài ớt chìa vôi do o Lạc xé sẵn trong nước mắm, mỗi đứa còn ra sau hè nhà o hái ớt chỉ thiên thi nhau ăn để khoe tài ăn ớt của mình. Sau những lần rong chơi như vậy thường là về nhà trễ giờ, vậy là tôi đi vòng ngõ sau thay vì đàng hoàng vô ngõ trước và “dõng dạc”:
- Thưa thầy mợ, con mới về…
Bây giờ nhớ lại những tháng ngày ấy, có khi tôi thút thít khóc hoài và nhớ vô cùng những ngày chuẩn bị đón mừng năm mới một thời thơ trẻ của gần hầu hết con gái thế hệ chúng tôi.
Xứ sở thân yêu ơi! Để đón mùa xuân sắp về, dọc hai bên đường từ chợ Kim Long lên đường mới để rẽ vào An Ninh Hạ có còn ngọt ngào mùi gừng luộc, gừng đang rim trên lò bay lãng đãng giữa không gian? Có còn mấy cô nữ sinh đạp xe đi xin lá gai ở các chùa về làm bánh ít đen và bẻ lá dừa làm bánh su sê như chúng tôi hồi ấy…
Dòng ký ức cứ cuồn cuộn trôi về với muôn ngàn kỷ niệm, có những kỷ niệm thật đơn sơ, như một dải đất màu mỡ bên triền sông với giàn mướp rợp hoa vàng hay một vạt cải nhà ai đang độ lên ngồng với những nụ hoa lấm tấm mà cứ mỗi lần từ phố đạp xe lên làng, lần nào tôi cũng suýt lao xe xuống cầu An Ninh Hạ bởi mải mê nhìn ngắm biền bài dọc hai bờ:
Ký ức vàng hoa cải
Dọc triền sông quê hương
Lung lunh chiều sương khói
Ôi! Mùa xuân yêu thương
Những mùa xuân yêu thương ấy chẳng bao giờ trở lại nhưng vẫn ấm áp hoài trong trí nhớ của bao đứa con xa…
Quy Nhơn trước thềm xuân 1971